„Beatrix Potter“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Salvor (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{{kennaranemar}}
[[Mynd:The captive robin.jpg|thumb|right|350 px|"I„I remember I used to half believe and wholly play with fairies when I was a child. What heaven can be more real than to retain the spirit-world of childhood, tempered and balanced by knowledge and common-sense..."“ (Potter í dagbók sína 17. nóvember 1896)]]
(Potter í dagbók sína 17. nóvember 1896)]]
Höfundur: ....<br>
Þessi grein hefur verið flutt á [[w:Beatrix Potter|Beatrix Potter]] á wikipediaWikipediu.
[[Mynd:Peter-rabbit.PNG|right|250 px]]
 
'''(Helen) Beatrix Potter''' (28. júlí1866 – 22. Desember 1943) var [[w:England|enskur]] [[w:barnabókahöfundur|barnabókahöfundur]] og [[w:myndskreytingamaður|myndskreytingamaður]], fræg fyrir að hafa skapað "Pétur„Pétur Kanínu"kanínu“ (e."[[w:en:Peter Rabbit|Peter Rabbit]]") og aðrar dýrapersónur. Síðar í lífinu varð hún einnig þekkt sem [[w:náttúruvernd|náttúruvernd]]arkona.
 
== Ævisaga ==
Beatrix Potter fæddist í [[w:en:Kensington|Kensington]], [[w:en:London|London]] árið 1866. Á bernskuárum sínum hlaut hún kennslu heima við og fékk sjaldan tækifæri til að hitta önnur börn. Yngri bróðir hennar, Bertram, var lítið heima þar sem hann var sendur í heimavistarskóla og var Beatrix því mest ein ásamt gæludýrunum sínum. Hún átti froska, salamöndrur, tvær kanínur og jafnvel leðurblöku. Önnur kanínan hennar hét Benjamín og þótti Potter hann vera ófyrirleitinn og hortugur. Hina kanínuna sína kallaði hún Pétur og tók hún hann með sér hvert sem hún fór. Potter fylgdist með þessum dýrum tímunum saman og rissaði myndir af þeim á blað. Með tímanum urðu myndirnar æ betri og þróuðust þannig listrænir hæfileikar hennar frá unga aldri.
 
Faðir Potters, Rupert William Potter 1832-1914, var menntaður [[w:hæstaréttarlögmaður|hæstaréttarlögmaður]] en eyddi flestum stundum sínum í klúbbi fyrir herramenn og vann mjög lítið. Móðir hennar, Helen Potter née Leech 1839-1932, var dóttir bómullarkaupmanns og gerði lítið annað en að heimsækja fólk og taka sjálf á móti gestum. Fjölskyldan lifði að mestu á tekjum úr arfi beggja foreldra.
 
Á hverju sumri leigði Rupert Potter hús í sveitinni, fyrst Dalguise House í [[w:en:Perthshire|Perthshire]] í [[w:Skotland|Skotlandi]] á árunum 1871-1881 og síðar annað hús í [[w:en:Lake District|Lake District]] héraðinu í Englandi. Árið 1882 hitti fjölskyldan prestinn á staðnum, Canon Hardwicke Rawnsley]], sem hafði miklar áhyggjur af afleiðingum iðnaðar og a|ferðaþjónustu í Lake District héraðinu. Hann stofnaði síðar náttúruverndarráðið [[w:en:National Trust for Places of Historic Interest or Natural Beauty|National Trust]] árið 1895 til að stuðla að varðveislu sveitarinnar. Beatrix Potter varð strax hugfangin af stórskornum fjöllunum og dimmum stöðuvötnunum og fyrir tilstuðlan Rawnsleys lærði hún mikilvægi þess að reyna að varðveita náttúruna, eitthvað sem fyldi henni alla tíð.
 
=== Áhugi á vísindum og rannsóknir á sveppum===
Lína 19 ⟶ 18:
Potter sá um heimilishald fyrir foreldra sína og þau kvöttu hana ekki til náms. Frá fimmtán ára aldri fram yfir þrítugt skrifaði hún um daglegt líf sitt í dagbók með sérstöku dulmáli (sem ekki tókst að ráða í fyrr en áratugum eftir andlát hennar).
 
Frændi hennar reyndi að koma henni að sem nemanda við [[w:en:Royal Botanic Gardens, Kew|Royal Botanical Gardens]] skólann í Kew en henni var hafnað vegna þess að hún var kona. Potter varð síðar ein af þeim fyrstu til að benda á að |fléttur(e.[[w:en:lichens|lichens]]) séu í raun samband [[w:sveppur|sveppa]] (e.[[w:en:fungi|fungi]]) og [[w:þörungur|þörunga]] (e.[[w:en:algae|algae]]). Þar sem að á þessum tíma var einungis hægt að skrásetja örsmáar myndir með því að mála þær, gerði Potter fjölmargar teikningar af fléttum og sveppum. Niðurstöður athugannaathugana hennar leiddu til þess að hún naut virðingar víða á Englandi sem reyndur [[w:sveppafræðingur|sveppafræðingur]]. Hún lærði einnig um spírun [[w:gró|gróa]] og lífsferil sveppa. Nákvæmar vatnslitamyndir Potters af sveppum, sem voru um 270 talsins árið 1901, eru geymdar í [[w:en:Armitt Library|Armitt Library]] safninu í [[w:en:Ambleside|Ambleside]].
 
Árið 1897 kynnti frændi hennar, Sir Henry Enfield Roscoe, ritgerð hennar um spírun gróa fyrir [[w:en:Linnean Society|Linnean Society]], þar sem konum var meinaður aðgangur að fundum. (Árið 1997 gaf félagið út opinbera afsökunarbeiðni vegna framkomu þess gagnvart Potter). [[w:en:Royal Society|Royal Society]] hafnaði einnig beiðni hennar um að gefa út eina af ritgerðum hennar.
 
=== Bókmenntaferill ===
[[ImageMynd:Benjamin and Flopsy Bunny - Project Gutenberg eText 14220.jpg|thumbnail|right|250px|Myndskreyting Potters af kanínum hennar sem hún gæddi mannlegu eðli – hér sjást giftu frændsystkinin Benjamin og Flopsy Kanínakanína (og Pétur Kanínakanína í bakrunninum), frá sögunni ''[[w:en:The Tale of the Flopsy Bunnies|The Tale of the Flopsy Bunnies]]''.]]
Margar sögur hennar og verkefni voru byggðar á litlu dýrunum sem hún læddi inn á heimilið eða fylgdist með í fjölskyldufríunum í [[w:Skotland|Skotlandi]] eða í [[w:en:Lake District|Lake District]] sýslu. Hún var hvött til að gefa út ''Söguna af Pétri Kanínukanínu'' (e.''[[w:en:The Tale of Peter Rabbit|The Tale of Peter Rabbit]]''), en hún átti erfitt með að finna útgefanda þar til hún fékk Frederick Warne & Company til að gefa hana út árið 1902, en þá var Potter orðin 36 ára gömul. Þessi litla bók og þær sem á eftir komu hlutu ákaflega góðar viðtökur og hún fékk góðar tekjur af sölu þeirra. Hún trúlofaðist útgefandanum Norman Warne á laun en foreldrar hennar voru mótfallnir því að hún giftist smákaupmanni. Andstaða þeirra við ráðahaginn gerði það að verkum að Beatrix fjarlægðist foreldra sína. Hins vegar varð ekkert af brúðkaupinu þar sem Norman veiktist skömmu eftir trúlofunina og lést innan fárra vikna. Beatrix varð miður sín.
 
Potter skrifaði alls 23 bækur sem gefnar voru út og gerðar með því sniði sem hentar börnum. Um 1920 dró heldur úr skrifunum sökum þess að sjón hennar fór versnandi. ''[[w:en:The Tale of Little Pig Robinson|The Tale of Little Pig Robinson]]'' var gefin út árið 1930, þó svo að handritið hafi verið eitt af þeim fyrstu sem hún skrifaði.
 
=== Efri ár ===
Eftir andlát Warnes, keypti Potter sveitabýlið Hill Top Farm í þorpinu Sawrey,[[w:en:Cumbria|Cumbria]] í Lake District héraðinu. Hún elskaði landslagið og heimsótti býlið eins oft og hún gat. Hún fékk föst ritlaun fyrir bækur sínar og gat því keypt landskika með aðstoð lögfræðingsins William Heelis. Árið 1913 þegar Potter var 47 ára giftist hún Heelis og fluttu þau á sveitabýlið til frambúðar. Í sumum af vinsælustu verkum Potters má sjá myndir af sveitabýlinu [[w:en:Hill Top Farm|Hill Top Farm]] og þorpið. Þau hjónin áttu engin börn en býlið var iðandi af dýralífi, s.s.svo sem hundum, köttum og einnig áttu þau broddgöltinn “Frú„Frú Tiggywinkle”Tiggywinkle“.
 
Þegar Potter fluttist í Lake District sýsluna fékk hún áhuga á að rækta og sýningum á sérstakri sauðfjártegud. Hún varð virtur bóndi, dómari á landbúnaðarsýningum í sveitinni og forseti Herdwick Sheep Breeders’Breeders' Association félagsins. Þegar foreldrar Potters létust notaði hún arf sinn til að kaupa fleiri býli og landsvæði. Nokkrum árum síðar fluttu Potter og Heelis inn í þorpið [[w:en:Sawrey|Sawrey]] og í Castle Cottage þar sem hún var þekkt af börnum bæjarins fyrir geðillsku og kölluðu þau hana “Auld„Auld Mother Heelis”Heelis“.
 
Beatrix Potter lést árið 1943 í Castle Cottage í Sawrey.
Lína 39 ⟶ 38:
 
== Í kjölfarið ==
Samkvæmt erfðaskrá Potters lét hún allar eigur sínar renna til náttúruverndarráðsins The National Trust, þ.m.t.þar með taldar 4,000 ekrur (16 km²) landsvæðis, sumarbústaði og 15 sveitabýli. Framlag hennar hefur stuðlað að því að tryggja að fegurð [[w:en:Lake District|Lake District]] héraðsins og iðkun landbúnaðar hefur haldist óbreytt fram á þennan dag. Eigur hennar eru nú allar í þjóðgarðinum [[w:en:Lake District National Park|Lake District National Park]].
 
Árið 1971 voru Sögurnar af Beatrix Potter (e. ''[[w:en:The Tales of Beatrix Potter|The Tales of Beatrix Potter]]'') gefnar út undir stjórn [[w:en:Reginald Mills|Reginald Mills]]. Tónlist var gerð við nokkrar af þessum sögum og meðlimir [[w:en:Royal Ballet, London|The Royal Ballet]] dönsuðu við þær. Sagan ''The Tale of Pigling Bland'' var gerð að söngleik eftir Suzy Conn og var hann sýndur [[w:6. júlí|6. júlí]] [[w:2006|2006]] á Toronto Fringe Festival hátíðinni í [[w:en:Toronto|Toronto]], [[w:en:Canada|Canada]].
Lína 46 ⟶ 45:
''[[w:en:Miss Potter (kvikmynd)|Miss Potter]]'', kvikmynd um ævisögu hennar með [[w:en:Renée Zellweger|Renée Zellweger]] í aðalhlutverki var frumsýnd [[w:29. desember|29. desember]] [[w:2006|2006]]. [[w:en:Ewan McGregor|Ewan McGregor]] er í hlutverki Norman Warne og [[w:en:Lloyd Owen|Lloyd Owen]] leikur William Heelis.
 
 
== Krossapróf ==
Lína 62 ⟶ 60:
+ giftist á miðjum aldri og átti ekki börn
 
{Sveitabærinn Hill Top Farm er mikilvægur vegna þess að}
- Þar vann Potter sem fjósakona á meðan hún skrifaði bækur í hjáverkum
- Þar var mikið af álfum og tröllum sem höfðu góð áhrif á ritstörf
Lína 71 ⟶ 69:
Það eru nokkrir staðir opnir almenningi sem tengjast Potter, aðallega í Hawkshead svæðinu í Lake District héraðinu, þar á meðal:
 
* '''[[w:en:Hill Top Farm|Hill Top Farm]]''' – opið almenningi, en þó fyrir takmarkaðan fjölda gesta á dag. Búið er að endurgera býlið og koma því í nákvæmlega það ástand sem það var þegar Potter bjó þar.
 
* '''The [[w:en:Beatrix Potter Gallery|Beatrix Potter Gallery]]''' - staðsett í þorpinu Hawkshead, þar er til sýnis fjöldi upprunarlegra bréfa og teikninga.
 
* '''The Beatrix Potter Attraction''' – þar eru til sýnis líkön og önnur verk Beatrix í bænum [[w:en:Windermere|Windermere]].
 
* '''The Beatrix Potter Garden''' – í Dunkeld House í Perthshire í Skotlandi, nú heimili Birnam Institute stofnunarinnar, þar eru garðar sem endurskapa sögur Potters og eru til sýnis yfir sumarið.
* '''The Beatrix Potter Shop''' – í Gloucester, þessi bygging var grunnurinn að bók Potters [[w:en:The Tailor of Gloucester|The Tailor of Gloucester]].
 
== Brot úr ritaskrá ==
Lína 108 ⟶ 106:
 
== Heimildir ==
* [[w:en:Beatrix Potter|Grein í ensku wikipedia um Beatrix Potter]]
* Judy Taylor, "Potter, (Helen) Beatrix (1866–1943)", [[w:en:Oxford Dictionary of National Biography|Oxford Dictionary of National Biography]], Oxford University Press, 2004 [http://www.oxforddnb.com/view/article/35584, sótt 14 Jan 2007]
 
== Aðrar krækjur ==
* [http://www.tls.timesonline.co.uk/article/0,,25336-2604221,00.html "Beatrix Potter's tales of escape"]: ritdómur eftir Nicola Shulman í [http://www.the-tls.co.uk TLS], February 21, 2007.
 
* [http://www.peterrabbit.com/beatrixpotter/ Biography] á slóðinni [http://www.peterrabbit.com/ PeterRabbit.com]
*[http://www.tls.timesonline.co.uk/article/0,,25336-2604221,00.html "Beatrix Potter's tales of escape"]: ritdómur eftir Nicola Shulman í [http://www.the-tls.co.uk TLS], February 21, 2007.
* [http://us.penguingroup.com/static/html/aboutus/youngreaders/warne.html/ Frederick Warne & Co.] (deild hjá Penguin Books) Útgefendur bókanna eftir Beatrix Potter.
*[http://www.peterrabbit.com/beatrixpotter/ Biography] á slóðinni [http://www.peterrabbit.com/ PeterRabbit.com]
* [http://www.bpotter.com/ Beatrix Potter, A Life in Nature eftir Linda Lear]
*[http://us.penguingroup.com/static/html/aboutus/youngreaders/warne.html/ Frederick Warne & Co.] (deild hjá Penguin Books) Útgefendur bókanna eftir Beatrix Potter.
* [http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/book/search?amode=start&author=Potter%2c%20Beatrix listi yfir texta á internetinu]
*[http://www.bpotter.com/ Beatrix Potter, A Life in Nature eftir Linda Lear]
* [http://www.liverpoolmuseums.org.uk/about/news/newsarticle.asp?id=424 Garður Beatrix Potters í Liverpool Museum safninu]
*[http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/book/search?amode=start&author=Potter%2c%20Beatrix listi yfir texta á internetinu]
* [http://wiredforbooks.org/kids.htm Kids' Corner: Bjóða upp á sögur eftir Beatrix Potter]
*[http://www.liverpoolmuseums.org.uk/about/news/newsarticle.asp?id=424 Garður Beatrix Potters í Liverpool Museum safninu]
*[http://wiredforbooks.org/kids.htm Kids' Corner: Bjóða upp á sögur eftir Beatrix Potter]
* [http://wiredforbooks.org/judytaylor/ viðtal við Judy Taylor á hljóðupptöku, ævisöguritara Beatrix Potter. Viðtalið tekið af Don Swaim hjá CBS Radio - RealAudio]
* [http://www.worldcollectorsnet.com/beatrixpotter/ Hér er hægt að kaupa vörur sem tengjast Beatrix Potter hjá World Collectors Net]
* [http://www.wardsbookofdays.com/28july.htm Beatrix Potter hjá ''Ward's Book of Days'']
* [http://www.library.pitt.edu/libraries/is/enroom/illustrators/potter.htm Upplýsingar um Beatrix Potter hjá Information Sciences Library safninu í háskólanum University of Pittsburgh]
* [http://www.wardsbookofdays.com/28july.htm Beatrix Potter's legacy @ ''Ward's book of Days'']
* [http://www.vam.ac.uk/collections/prints_books/potter/index.html Heimsins stærsta safn af teikningum, handritum, bréfum, ljósmyndum og skyldu efni úr eigu Potters hjá Victoria and Albert Museum]
* [http://orlabs.oclc.org/SRW/search/NameFinder?query=local.pnkey+exact+%22potter,%20beatrix$1866%201943%22 WorldCat Identities síða fyrir 'Potter, Beatrix 1866-1943']
 
{{Commons|Category:Beatrix Potter}}