Steypireyður
Í þessari wikibók er að finna allskonar fróðleik um dýrategundina steypireyði. En steypireyður er stærsta spendýr jarðar. Þessi wikibók er ætlað nemendum á miðstigi grunnskóla. Markmiðið með þessari bók er að nemendur öðlist smá þekkingu á steypireyði og geti svarað nokkrum spurningum og gert létt verkefni um hvaltegundina.
Hvað er steypireyður? breyta
Steypireyður (Balaenoptera musculus) er stærsta dýr jarðar. Hún getur orðið um 150 tonn að þyngd og lengstu eru um 30 metrar að lengd [1]. Steypireyður er skíðishvalur og lifir í sjónum. En skíðishvalur þýðir að hún hafi svokölluð skíði í kjaftinum í stað tanna. Þessi hvalategund er svo gríðarlega þung virkar það einungis fyrir þær að lifa í sjónum. Ekkert landdýr gæti verið svona svakalega þungt en það virkar í sjónum vegna þess að þar eru dýrin þyngdarlaus í sínu umhverfi [2].
Hvað borðar steypireyðurin? breyta
Steypireyðurin er það dýr sem talið er innbyrða mestu fæðina af öllum dýrum. Það sem hún étur er dýrasvif en það eru örlitlar krabbaflær sem fljóta um í efstu lögum sjávarins. Það er talið að fullvaxin steypireyður éti um fjögur tonn af þessu dýrasvifi á dag. Það er ótrúlegt magn af æti.
Steypireyðin étur ætið með því að gleypa mikinn sjó og þrýsta honum svo út á milli skíðanna sem koma í staðin fyrir tennur. Skíðin hafa hár á sér sem veldur því að fæðan festast við hárin og verða því eftir í munninum á hvalnum. Að lokum kyngir hvalurinn fæðunni en í leiðinni kyngir hann einnig mörgum tonnum af sjó [3].
Verkefni breyta
Teiknaðu mynd af steypireyði og umhverfinu sem hún býr í. Gæti steypireyður búið á landi? Hvers vegna/hvers vegna ekki? Hvað borðar steypireyði og hvernig fer hún að því að borða? Hvernig virkar skíðin sem hvalurinn hefur?
Krossapróf breyta
Heimildir og ítarefni breyta
- Jón Már Halldórsson. (2001, 7.febrúar) Hvaða dýr étur mest? Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=1322
- Jón Már Halldórsson. (2002, 30.ágúst). Telja einhverjir vísindamenn að til sé dýr sem er mörgum sinnum stærra en steypireyður? Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=2668
- Jón Már Halldórsson. (2005, 9.febrúar) Er steypireyður stærri en stærstu risaeðlurnar voru? Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=4747