„Afstæðiskenningin“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Bjorneaster (spjall | framlög) Nýtt efni - Yfirlitsinngangur |
Bjorneaster (spjall | framlög) m smá snurfus, smá viðbót |
||
Lína 1:
Afstæðiskenningin fyrir almenning
[
Hér eru sett saman fáein orð sem gætu orðið upphaf að einföldum leiðarvísi milli helstu varðanna á hinum vandrötuðu víðáttum kenningarinnar (sem er eiginlega engin kenning lengur, heldur ein af rækilegast staðfestu reglum eðlisfræðinnar!)
[[Mynd:Albert Einstein (Nobel).png |thumb|
==Takmarkaða afstæðiskenningin==
Á árinu 1887 tókst þeim
Einstein áttaði sig á því fyrstur manna að það var óþarfi að gera ráð fyrir að einhver ljósvaki væri til. Þar með losnaði hann við þá óþörfu og erfiðu þraut sem aðrir glímdu við, að laga niðurstöður tilraunar Michelsons og Morley að ætluðum hugmyndum um eðli ljósvakans.
Ennfremur setti hann fram þá kröfu, að lögmál eðlisfræðinnar (formúlur) ættu að líta eins út fyrir öllum athugendum, óháð því hvernig þeir hreyfðust innbyrðis og hvað þeir notuðu sem viðmiðun (<b>afstæði</b> athugandanna). ▼
Hann setti fram tvær kennisetningar:
▲
# Ljóshraðinn myndi alltaf mælast sá sami, hvernig sem þeir hreyfðust sem mældu hann.
Hér var innsæi snillings að verki. Hann kannaði síðan hvaða áhrif þetta hafði á viðteknar jöfnur eðlisfræðinnar og útlistanir.
Til einföldunar byrjaði hann á að hugsa sér að tveir athugendur hreyfðust með jöfnum hraða innbyrðis þannig að þeir nálgist eða fjarlægist hvorn annan með með óbreyttum hraða eftir beinni línu. Tregðukerfi, sem einnig er nefnt viðmiðunarkerfi, varð miðlægt hugtak í greiningu hans.
* [[/Orka jafngildir massa | Orka jafngildir massa]]
* Hlutir með massa geta ekki náð ljóshraða
Einstein sagði að þetta mætti útskýra á svo einfaldan hátt að hvert barn skildi og taldi víst að rataði í kennslubækur fyrir börn. Um þessa hluti er fjallað nánar í undirköflum.
▲Bein afleiðing af þessu varð takmarkaða afstæðiskenningin. Helstu uppgötvanir urðu:
Með takmörkuðu afstæðiskenningunni hafði hann útvíkkað hina hefðbundnu aflfræði annars snillings, [http://is.wikipedia.org/Newton Ísaks Newtons], sem hafði greint krafta og lýst hreyfingum hluta á 17.öld. Í ljós kom að jöfnur Newtons voru staðbundnar nálganir sem áttu við þegar hraði hluta var miklu minni en hraði ljóssins.
▲# [[/Afstæði lengdar | Lengd]] er afstæð
▲# [[Afstæði tíma | Tíminn]] er afstæður
▲# [[/Afstæði massa | Massinn]] er afstæður
▲# [[/Afstæð hraðasamlagning | Hraðamunur]] er afstæður
▲# [[/Samtímahugtakið | Samtímahugtakið]] er skynvilla
▲# [[/Fjórvíð veröld | Veröldin er fjórvíð]].
Framlag Newtons margfaldaði getu mannanna til að greina krafta sólkerfisins og náttúrunnar og færa sér þá í nyt. Hliðstætt gildir um Einstein og jöfnur hans, sem mynduðu ekki aðeins grunn fyrir samskiptum við geimför og rannsóknir á öreindum í háorkuhröðlum, heldur og fyrir stórauknum skilningi á sjálfum geimnum og stöðu okkar innan hans. Enn sér ekki fyrir endann á því til hvers þetta ævintýri á leið mannsins leiðir.
▲Einstein sagði að þetta mætti útskýra á svo einfaldan hátt að hvert barn skildi og taldi víst að rataði í kennslubækur fyrir börn. Um þessa hluti er fjallað nánar í undirköflum.
==Almenna afstæðiskenningin==
Næst sneri Einstein sér að flóknari hlutum: Þegar innbyrðis hraði og eða hreyfingarstefna athugandanna breytist. Þá er sagt að þeir hafi innbyrðis [
Einstein varð að leita aðstoðar færustu [
* Breytt heimsmynd
| |||