Wikibækur

„Hnefatafl“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
Bragi H (spjall | framlög)
107 breytingar
mEkkert breytingarágrip
Bragi H (spjall | framlög)
107 breytingar
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
<center><big><b>HNEFATAFL<br>
Saga þess og spilareglur</b></BIG></center></br>
 
[[Mynd:ZHNEFA.jpg|thumb|220px320px|Spilaborð í hnefatafli, 13 x 13 reita.]]▼
'''Hnefatafl''' eða '''hneftafl''' er borðspil sem spilað var á söguöld. Spilið er tveggja manna herkænskuleikur þar sem ráðist er á konung sem aftur á að reyna að koma sér í var. Líkist það að sumu leiti skák en einnig Kínverska spilinu Go.▼
 
* [[Hnefatafl/Spilaborðið|Spilaborðið og leikmennirnir]]▼
▲[[Mynd:ZHNEFA.jpg|thumb|220px|Spilaborð í hnefatafli, 13 x 13 reita.]]
Spilaborðinu var skipt í ferhyrnda reiti og voru jafnmargir reitir á hvorn vegin líkt og á skákborði, nema að fjöldi reitanna var alltaf oddatala en ekki jöfn tala eins á skákborði. Nokkrar gerðir af spilaborðum eru til með mismarga reiti, allt frá 7x7 reitum upp í 19x19 reiti.
▲'''Hnefatafl''' eða '''hneftafl''' er borðspil sem spilað var á söguöld. Spilið er herkænskuleikur þar sem ráðist er á konung sem aftur á að reyna að koma sér í var. Líkist það að sumu leiti skák en einnig Kínverska spilinu Go.
 
Leikmenn voru oftast kringlóttar plötur eða kúlur úr gleri eða steini. Þær voru í sitthvorum litnum til aðgreiningar, oftast ljósar og dökkar. Með töflunum var ''kóngur'' sem einnig var kallaður ''hnefi'', var hann oftast mikið mun stærri en töflurnar og oft fagurlega út skorinn Teningakast virðist að minstakosti í einhverjum útgáfum spilsins hafa ráðið því hvernig leika skyldi og nefndist sá teningurinn ''húnn''. Liðin voru ekki jafn fjölmenn. Það lið sem ekki var með kónginn var helmingi fjölmennara.
▲* [[Hnefatafl/Spilaborðið|Spilaborðið]]
Hnefatafl er spilað á reitaborði og það eru tvær andstæðar herfylkingar og hefur önnur helmingi fleiri leikmenn en hinn. Sú fylking sem færri leikmenn hefur er hins vegar með kónginn. Markmið kóngsfylkingar er að láta kónginn sleppa. Í sumum útgáfum er hann kominn í skjól ef hann nær til einhvers reits sem er í útjaðri en í öðrum útgáfum þá er hann fyrst kominn í skjól þegar hann nær í hornreiti. Kóngurinn er alltaf staddur í miðju leikborðsins þegar leikurinn hefst. Mismunandi reglur er hvaða reitir spilaborðs eru skilgreindir kóngsreitir og hvort óvinir konungs mega lenda á þeim reitum.
 
Leikborði var skipt í ferhyrnda reiti og leikmenn voru kringlóttar plötur úr gleri eða steini og nefndust þær töflur eða taflir. Þær voru ljósar og dökkar. Með töflunum var kóngur sem kallaður var hnefi. Teningakast réði hvernig leika skyldi og nefndist teningurinn húnn.
 
* [[Hnefatafl/Spilareglur|Spilareglur]]
Spilareglur vorueru mismunandi., Leikborðoftast íræðst hnefatafliþað eruaf misstórstærð borðsins sem spilað er á og fjölda getaleikmanna veriðenda fráekki 7x7sömu reitirmöguleikarnir ogá uppþví íað 19x19spila við þessar mismunandi reitiaðstæður. Markmiðið er samt alltaf að kóngurinn ámeð aðhjálp reynaliðsmanna aðsinna komastkomist út í horn meðeða hjálpað hinnaútjaðri hvítuborðsins, liðsmannaallt sinnaeftir því eftir hvaða reglum er spilað og svartirhitt eigaliðið að reyna að umkringja kónginn og þannig annaðhvort króa hann af svo hann kemst hvergi eða drepa hann.
 
Þær spilareglur sem spilað er eftir í dag eru aðalega samdar upp úr spilareglum sem fundist hafa í tveimur handritum sem eru frá því löngu eftir að hnefataflmennska lagðist af. Því er erfitt að vita hvort þær reglur eru réttar og ef ekki, geta sér til um hvernig spilið hafi mögulega verið spilað. Þó eru tvær útgáfur af spilareglum almennt notaðar. Önnur fyrir minni spilaborði og færri leikmenn en hin fyrir stærri borðin og fleiri spila menn.
 
* [[Hnefatafl/Ýmis afbrigði af hnefatafli|Ýmis afbrigði af hnefatafli]]
Hér má sjá ýmis afbrigði af hnefatafli, mismunandi stærðir af borðum og byrjunar uppröðun leikmanna. Þau ganga undir ýmsum nöfnum sem vísar til hvaða heimildir eru til um þau. Til eru skráðar spilareglur eða einhverjar heimildir fyrir sum þeirra, en þó ekki öll.
<gallery>
Mynd:Hnefatafl11x11.png|<div align="center">Hnefatafl, 11 x 11 reita</div>
Lína 23 ⟶ 27:
 
* [[Hnefatafl/Hnefatafl í íslenskum fornritum|Hnefatafl í íslenskum fornritum]]
Hnefatafl kemur fyrir í nokkrum fornaldarsökum og eins í frásögninnu um Ragnarrök. Þar er það alsstaðar kallað ''Tafl'' en nafnið Hnefatafl virðist hafa verið tekið upp þegar Norrænir menn fóru að tefla skák og kölluðu skákina tafl og þetta spil hnefatafl til aðgreiningar. Ekki koma fram í íslensku handritunum neinar vísbendingar um hvernig hnefatafl var spilað en á frásögnum þeirra má ráða að kunnátta og færni í að tefla hnefatafl hafi verið talin mikill mannkostur og eins í frásögninni um Ragnarrök þar sem eitt af því sem þau sem lifðu af Ragnarrök finna þegar jörð reis aftur úr sæ voru töflur úr hnefatafli.
 
* [[Hnefatafl/Heimildir|Heimildir]]
Sótt frá „https://is.wikibooks.org/wiki/Hnefatafl“