„Afstæðiskenningin“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Arnason (spjall | framlög)
m Lagaði hlekki og flokkaði
Lína 3:
</div></center>
----
__NOTOC__
 
[http[w://is.wikipedia.org/EinsteinAlbert Einstein|Albert Einstein]] er höfundur afstæðiskenningarinnar. Fyrri hluta hennar, hina [[Afstæðiskenningin#Takmarkaða afstæðiskenningin| takmörkuðu afstæðiskenningu]], setti hann fram árið [http://is.wikipedia.org/1905 1905] og seinni hlutann, hina [[Afstæðiskenningin#Almenna afstæðiskenningin | almennu afstæðiskenningu]], setti hann fram árið [http[w://is.wikipedia.org/1916 |1916]].
Afstæðiskenningin fyrir almenning
 
[http://is.wikipedia.org/Einstein Albert Einstein] er höfundur afstæðiskenningarinnar. Fyrri hluta hennar, hina [[Afstæðiskenningin#Takmarkaða afstæðiskenningin| takmörkuðu afstæðiskenningu]], setti hann fram árið [http://is.wikipedia.org/1905 1905] og seinni hlutann, hina [[Afstæðiskenningin#Almenna afstæðiskenningin | almennu afstæðiskenningu]], setti hann fram árið [http://is.wikipedia.org/1916 1916].
 
Hér eru sett saman fáein orð sem gætu orðið upphaf að einföldum leiðarvísi milli helstu varðanna á hinum vandrötuðu víðáttum kenningarinnar (sem er eiginlega engin kenning lengur, heldur ein af rækilegast staðfestu reglum eðlisfræðinnar!)
Lína 44 ⟶ 42:
Einstein sagði að þetta mætti útskýra á svo einfaldan hátt að hvert barn skildi og taldi víst að rataði í kennslubækur fyrir börn. Um þessa hluti er fjallað nánar í undirköflum.
 
Með takmörkuðu afstæðiskenningunni hafði hann útvíkkað hina hefðbundnu aflfræði annars snillings, [http[w://is.wikipedia.org/NewtonIsaac Ísaks NewtonsNewton|Newton]], sem fyrstur allra hafði greint krafta og lagt grunn að aflfræði hluta á 17.öld. Í ljós kom að jöfnur Newtons voru staðbundnar nálganir sem áttu við þegar hraði hluta var miklu minni en hraði ljóssins.
 
Framlag Newtons margfaldaði getu mannanna til að greina krafta sólkerfisins og náttúrunnar og færa sér þá í nyt. Hliðstætt gildir um Einstein og jöfnur hans, sem mynduðu ekki aðeins grunn fyrir samskiptum við geimför og rannsóknir á öreindum í háorkuhröðlum, heldur og fyrir stórauknum skilningi á sjálfum geimnum og stöðu okkar innan hans. Enn sér ekki fyrir endann á því til hvers þetta ævintýri á leið mannsins leiðir.
 
==Almenna afstæðiskenningin==
Næst sneri Einstein sér að flóknari hlutum: Þegar innbyrðis hraði og eða hreyfingarstefna athugandanna breytist. Þá er sagt að þeir hafi innbyrðis [http[w://is.wikipedia.org/Hröðun hröðun]], en hreyfing í þyngdarsviði er dæmigerð fyrir það. Í kjölfarið varð til almenna afstæðiskenningin, sem reyndist mun erfiðari viðureignar. Sjálf takmarkaða afstæðiskenningin er sértilfelli af almennu afstæðiskenningunni (á við þegar hröðunin er engin).
 
Einstein varð að leita aðstoðar færustu [http[w://is.wikipedia.org/Stærðfræðingur |stærðfræðinga]] í glímunni við almennu afstæðiskenninguna. Enn þann dag í dag vefst fyrir vísindamönnum að beita jöfnum hennar og leysa úr flækjunum sem koma fram – en ef til vill fyrst og fremst vegna hins stórkostlega nýja raunveruleika [[w:Heimsmynd | heimsmyndar]] rúms, [[w:Tími| tíma]] og [http[w://is.wikipedia.org/Þyngdarsvið |þyngdarsviðs]], sem varð til í kjölfarið. Svo fátt eitt sé nefnt:
 
* Breytt heimsmynd
Lína 65 ⟶ 63:
===Lesefni á íslensku===
Einstein, Albert , ''Afstæðiskenningin''. Þorsteinn Halldórsson íslenskaði. Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag, 1979 og síðar.
 
[[Flokkur:Afstæðiskenningin fyrir almenning]]