„Glerblástur“: Munur á milli breytinga

[[Mynd:Hrabanus-maurus-glass.jpg |left|thumb|Glerblástur um árið 800]]Mótun glers er mörg þúsund ára gömul iðn en mótun með því að blása í pípur er frá fyrstu öld fyrir krist í Sýrlandi. Líklegt er að gler hafi í fyrstu verið notað til að glerja leirmuni.

Áður hafði notkun á gleri verið í skartgripi og skreytingar en nú var mögulegt að búa til nytjahluti. Fundist hafa glerílát og aðrir hlutir í rústum PompeiPompeii.

=== Glergerð í Murano ===

[[Mynd:Cap6_01rs.jpg |thumb]]Feneyjar urðu miðstöð glergerðar. Í kringum árið 1200 var stofnað gildi glergerðarmanna í Feneyjum og árið 1291 voru allir glergerðarmenn neyddir til að flytja til eyjunnar Murano. Það var vegna eldhættu í Feneyjum út af öllum glerbrennsluofnunum og vegna þess að Murano var í passlegri fjarlægð frá borginni og samt svo einangruð að hægt var að fylgjast með ferðum þaðan. Mikil leynd hvíldi yfir glergerðinni og glergerðarmennirnir máttu ekki fara frá Murano til að tryggja að þekking þeirra breiddist ekki út. Ýmis konar glergerðartækni þróaðist í Murano, þar voru gerðir fyrstu speglarnir sem ekki voru úr málmi.

=== Glergerð í Evrópu ===

[[Mynd:Drawing2.gif |thumb|150 px|Glergerðarhús um 1865]]Á 17. öld var gefin út bókin ''L’Arte Vetraria'' (The Art of Glass) byeftir Antonio Neri. Þar var í fyrsta skipti leyndardómnum við glergerð lýst, hvernig ætti að búa til gler, hvaða hráefni þyrfti, hvaða verkfæri þyrfti og hvernig ætti að blása gler. Á endurreisnartímanum óx upp glergerð víðar í Evrópu m.a. í á Spáni, í Frakklandi, Þýskalandi, Niðurlöndum, á Englandi og í Svíþjóð. Glergerðin fór fram í glergerðarhúsum í skógum og þar var notað hráefni frá skógunum -— viðaraska eða pottaska sem var hreinsuð og blönduð með koparoxíð þannig að glerið varð fölgrænt og gjáandi. Glergerðarhúsin í skógunum framleiddu gler aðallega fyrir drykkjarílát og glugga. Árið 1676 fann maður að nafni George Ravenscroft upp aðferð til að nota blý í ger og þá var hægt var hægt að vinna miklu lengur með glerið og auðveldara að móta það.

=== Iðnvæðing ===

[[Mynd:Gler5.jpg |left| 300 px]]Gler er búið þannig til að hráefni eru brædd við hátt hitastig. Hráefnin eru sandur, [[w:kalksteinn|kalksteinn]] (limestone), [[w:þvottasódi|þvottasódi]] (Sodium carbonate), [[w:pottaska|pottaska]] og fleiri efni. Þau eru brædd í ofni sem hitaður er langt upp fyrir 1100°C og þá verður glerið appelsínugult og loftbólur fara úr glerinu. Svo er glerið hitað í 1100°C. Þó ná vissar glertegundir blöndunarmarki við lægra hitastig svo sem bullsaey gler og flotgler.

Við vinnslu handunninna glermuna eru oftast notaðir þrír brennsluofnar í dag, fyrst ofn til að bræða glerið, síðan ofn með opi (glory hole) til að endurhita hlut með því að stinga honum aftur í ofninn á meðan unnið er með hann og hann mótaður. Þriðji ofninn er til að kæla hlutinn niður nógu hægt því glerið gæti sprungið við snögga kælingu. Fyrr á öldum var aðeins notaður einn ofn og fyrir þá sem ætla sér aðeins að framleiða eitt til tvö stykki í einu er nóg að hafa einn ofn.

[[Mynd:Gler4.jpg |thumb|200 px]]Blásarinn heldur á fjögurra feta löngu holu málmröri sem hann dýfir í bráðinn glermassa og safnar upp gleri eins og sýrópi. Glerið er svo mótað t.d. með blautum trébolum, blautum dagblöðum, töngum og málmi milli þess sem blásið er í rörið. Það er nauðsynlegt að endurhita glerið á meðan það er mótað því það kólnar.

== ÍtarefniTengt efni ==