„Köngulær á Íslandi“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Valagaut (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 6:
== Almennt um köngulær ==
 
[[Mynd:krosskönguló.jpg |left|150 px]][[w:Köngulær|Köngulær]] eru ekki skordýr heldur tilheyra þær þeim flokki liðdýra sem nefnast áttfætlur en aðalflokkar liðdýra eru krabbadýr, margfætlur, áttfætlur, þúsundfætlur og skordýr. Áttfætlur eru sundurleitur hópur dýra sem hafa það sameiginlegt að hafa átta fætur og sérstaka munnlimi sem nefnast klóskæri. Bolurinn er ýmist í einu lagi eða tvískiptur og skiptast áttfætlurnar meðal annars í köngulær, langfætlur, mítla og sporðdreka. Köngulóm má skipta með tilliti til lifnaðarhátta í vefköngulær og föruköngulær. Vefköngulærnar spinna vef úr silkiþræði til veiða en föruköngulær elta bráðina uppi, þær hafa spunakirtla en nota þráðinn til annars en að spinna vef, meðal annars til að spnna hjúp um egg sín og til þess að svífa um. Köngulær hafa sérstaka kirtla í afturbol sínum sem framleiða hráefnið í silkiþráðinn. Kirtlarnir eru margir og úr þeim kemur fljótandi silki sem flæðir út um op á þremur pörum spunavartna aftast á afturbolnum. Silkið harðnar um leið og það kemur úr vörtunum og verður að firnasterkum þræði. Allar köngulær eru rándýr og þegar þær hafa náð bráð drepa þær hana með eitri sem kemur úr eiturkirtlum sem þær hafa í höfðinu, eitrið sprautast svo úr oddi klóskæranna þegar þau hafa stungist í hol á bráðinni. Köngulóin ýmist drepur bráðina strax eða hún lætur nægja að lama hana og getur þá geymt hana lifandi þangað til hún verður svöng næst.
Á Íslandi finnast 84 tegundir af köngulóm af 10 ættum og hér verður sagt frá þessum ættum og lítilega frá hverri tegund.
Varðandi nöfn á köngulónum er stuðst við bókina Íslenskar köngulær, eftir Inga Agnarsson, sem út kom 1996 en í þar er öllum íslensku tegundunum gefið íslenskt nafn, en margar höfðu það ekki áður. Hér verður einnig tiltekið latneska heitið á þeim, þannig að auðveldara sé að finna frekari upplýsingar um þær.